Resort finansów opublikował opracowany przezKomisję Kodyfikacyjną Ogólnego Prawa Podatkowego długo oczekiwany dokument dotyczący kierunkowych założeń nowej Ordynacji podatkowej. Obecnie obowiązująca ma tyle mankamentów, że nie da się ich usunąć poprzez kolejne zmiany i nowelizacje.
Celem nowej ustawy – wg członków Komisji – jest stworzenie regulacji, która z jednej strony będzie służyła ochronie praw podatnika, a z drugiej – uwzględniała interes państwa, czyli umożliwiała efektywniejszy pobór podatków. Ma być zatem złagodzony nadmierny rygoryzm nie tylko wobec podatników, ale także płatników, inkasentów, następców prawnych, osób trzecich. Organy podatkowe powinny działać w sposób budzący zaufanie podatników, co wyklucza wykorzystywanie przez nie niewiedzy, niedoświadczenia i błędów dłużników podatkowych.
Potrzebne jest określenie praw i obowiązków podatnika w formie katalogu zawartego w jednym akcie prawnym. W nowej ustawie mają być ujęte m.in. następujące prawa podatników do:
- rzetelnego, bezstronnego, sprawnego i terminowego załatwiania spraw,
- uzyskania naprawienia szkody wyrządzonej sprzecznym z prawem działaniem organów władzy publicznej,
- zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów,
- uzyskania zwrotu nadpłaty oraz należnego zwrotu podatku,
- uzyskania informacji od organu podatkowego,
- uprzejmego, profesjonalnego i sprawiedliwego traktowania,
- korzystania z ulg i zwolnień podatkowych oraz ubiegania się o ulgi w spłacie podatków,
- oczekiwania stosowania przepisów przez organy podatkowe w sposób sprawiedliwy, konsekwentny, rozsądny i spójny,
- zaskarżenia rozstrzygnięć organów podatkowych,
- składania skarg i wniosków,
- przywrócenia terminu na dokonanie czynności przewidzianej w przepisach,
- ochrony interesów poprzez instytucję przedawnienia roszczeń o zapłatę podatku.
Wśród obowiązków podatnika wymienia się w założeniach Ordynacji podatkowej m.in.:
- zakaz uchylania się od opodatkowania,
- dokonywanie tzw. samoobliczenia podatku – tam, gdzie jest to wymagane na podstawie stosownych przepisów,
- zgłoszenie właściwym organom podatkowym okoliczności powodujących powstanie, zmianę lub ustanie obowiązków w sferze prawa podatkowego,
- zwrot należności otrzymanej nienależnie od organu podatkowego,
- sporządzanie i przedstawianie właściwym organom podatkowym przewidzianych prawem deklaracji i ksiąg podatkowych,
- niezwlekanie z przekazaniem informacji i innych dowodów będących w jego posiadaniu – istotnych dla sprawy,
- niepodejmowanie działań utrudniających doręczenie korespondencji,
- poddanie się kontroli i innym czynnościom wykonywanym zgodnie z prawem przez organy podatkowe,
- bezzwłoczne informowanie o ujawnionych przez niego błędach wpływających na zaniżenie opodatkowania.
W nowej Ordynacji mają być również zdefiniowane zasady ogólne prawa podatkowego. Wśród nich powinna znaleźć się m.in. ta, która dotyczy ugodowego załatwiania spraw między organami podatkowymi i podatnikami, także z udziałem bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej - mediatora. Wątpliwości prawne mają być rozstrzygane na korzyść podatnika (in dubio pro tributario).
Z taką samą stanowczością należy przeciwdziałać nadużywaniu prawa przez organy podatkowe, jak i podatników. Organy te mają zaprzestać podejmowania działań nieracjonalnych ekonomicznie – odstępować od wymaganych przepisami prawa czynności, jeżeli wiążą się one z kosztami niewspółmiernymi do rezultatu.
Skuteczność w uzyskiwaniu dochodów podatkowych ma zwiększyć się m.in. wskutek wprowadzenia klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, uproszczonych procedur podatkowych, rozwiązań zachęcających podatników do korygowania swoich błędów, efektywniejszej kontroli podatkowej, załatwiania spraw podatkowych w formie elektronicznej.
Ministerstwo Finansów poinformowało, że Komisja oczekuje opinii dotyczących powyższych założeń oraz rozpatrzy każdą – pozytywną i negatywną – ocenę zaproponowanych przez nią rozwiązań.
S.W.
