Poniesienie odpowiedzialności karnoskarbowej za wystawienie nierzetelnej faktury przez osobę fizyczną, która za ten sam czyn była zobowiązana zapłacić podatek zgodnie z ustawą o VAT, nie narusza zakazu podwójnego karania – orzekł Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt P 40/13).

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, według którego zastosowanie najpierw jednego z przepisów ustawy o VAT (art. 108 ust. 1) w postępowaniu podatkowym, a następnie określonego (art. 62 § 2) przepisu Kodeksu karnego skarbowego w postępowaniu karnym, tworzy mechanizm prawny, którego skutki są sprzeczne z konstytucją.
W ocenie tego sądu przesłanki odpowiedzialności karnej w rozumieniu konstytucyjnym spełnia regulacja ustawy o podatku od towarów i usług i nieuprawnione jest różnicowanie podmiotów - osób fizycznych na te, które ponoszą odpowiedzialność za czyny zabronione pod groźbą kary przewidzianej w ww. kodeksie i te, które są karane także w myśl ustawy o VAT.

Trybunał zbadał zgodność wymienionego artykułu Kodeksu karnego skarbowego z zasadą ne bis in idem, dotyczącą zakazu podwójnego (wielokrotnego) stosowania środka represyjnego wobec tej samej osoby fizycznej za popełnienie tego samego czynu zabronionego i orzekł, że ten zapis w zakresie, w jakim dopuszcza odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe, polegające na wystawieniu faktury dokumentującej czynność niewykonaną przez tę samą osobę fizyczną, która uprzednio – zgodnie z ustawą o VAT –  została zobowiązana do zapłaty podatku w kwocie wykazanej na tej fakturze:

• jest zgodny z art. 2 konstytucji, który dotyczy sprawiedliwości społecznej, oraz
• nie jest niezgodny z art. 42 ust. 1 konstytucji, który stanowi, iż odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.

Trybunał uznał również, że analizowany artykuł ustawy o VAT nie ustanawia sankcji, nie może być kwalifikowany jako przepis wprowadzający odpowiedzialność karną w myśl art. 42 ust. 1 konstytucji. Nie ma on zatem charakteru kary podatkowej dublującej sankcję o charakterze karnym określoną w Kodeksie karnym skarbowym. Jest to głównie regulacja prewencyjna, a jej celem jest zapobieganie uszczupleniu wpływów podatkowych przez odliczenie podatku wykazanego na fakturze przez jej odbiorcę. Ogranicza ona także straty Skarbu Państwa poniesione wskutek bezprawnego odliczania podatku i wyłudzania nienależnego zwrotu VAT. 

S.W.