Kierownik jednostki (jego definicję zawiera art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości – dalej RachunkU) ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości określonych ustawą o rachunkowości, w tym z tytułu nadzoru, również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości, z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury, zostały powierzone innej osobie lub przedsiębiorcy, o którym mowa w art. 11 ust. 2 RachunkU, za ich zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę lub przedsiębiorcę powinno być stwierdzone w formie pisemnej. W przypadku, gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu.
Wielokrotne nowelizacje ustawy o rachunkowości znacznie zwiększyły odpowiedzialność kierownictwa jednostki w sytuacji, gdy kierownik jednostki powierza swe obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości osobie trzeciej. We wcześniejszych wersjach ustawy sformułowanie tego przepisu budziło wątpliwości co do odpowiedzialności kierownictwa jednostki w takiej sytuacji.
Wytyczne ładu korporacyjnego. Także aktualne wytyczne tzw. ładu korporacyjnego (Corporate Governance) jednoznacznie czynią kierownictwo jednostki odpowiedzialnym za prawidłowość i rzetelność informacji finansowych.
W większych jednostkach celowe jest delegowanie niektórych zadań w zakresie rachunkowości na personel niższego szczebla w organizacji, celem usprawnienia funkcjonowania jednostki oraz wzmocnienia odpowiedzialności poszczególnych osób za wykonywane zadania. W takiej sytuacji schemat organizacyjny jednostki i szczegółowa regulacja na danym odcinku powinny określać zakres kompetencji i odpowiedzialności poszczególnych osób szczebla kierowniczego.
Problemy praktyczne. W praktyce powstaje pytanie, czy osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych jednostki w trakcie roku obrotowego, ponosi pełną odpowiedzialność za księgi rachunkowe, na podstawie których sporządza się roczne sprawozdanie finansowe jednostki, jeżeli kierownik jednostki zwolnił ją z odpowiedzialności za tę część danych roku obrotowego, którą w księgach rachunkowych ujął poprzedni księgowy?
Zgodnie z art. 52 ust. 2 RachunkU, sprawozdanie finansowe jednostki podpisują osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych i kierownik jednostki. Na podstawie art. 60 KKS i art. 77 pkt 2 RachunkU złożenie podpisu przez te osoby pod sprawozdaniem finansowym jednostki jest równoznaczne ze stwierdzeniem ponoszenia przez nie odpowiedzialności za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości.
Osoby te mogą jednakże skorzystać z wytycznych art. 52 ust. 2 RachunkU i odmówić podpisu, dołączając do sprawozdania finansowego pisemne uzasadnienie.
dr Andre Helin
Autor jest biegłym rewidentem, prezesem BDO Sp. z o.o.
