Wysoki, merytoryczny standard oraz elegancką oprawę miało Ogólnopolskie Forum Podatki 2016, jakie odbyło się pod koniec stycznia w Warszawie w Hotelu Marriott. Jak rzadko w którym roku tempo zmian podatkowych jest ogromne, w związku z czym uczestnicy konferencji zadali ekspertom wiele pytań, otrzymując konkretne odpowiedzi, jak stosować nowe przepisy i przygotować się do tych zmian w swoich firmach. Organizatorem Forum była firma audytorsko-doradcza BDO Sp. z o.o.
Ogólnopolskie Forum Podatki 2016 otworzył Dyrektor Działu Szkoleń BDO Sławomir Chrzanowski, który zwrócił uwagę na to, że BDO oferuje usługi audytorskie, outsourcingowe, w zakresie rachunkowości, doradcze – podatkowe i finansowe, a także z prawa pracy. W dwóch blokach tematycznych konferencji poruszone zostały kwestie dotyczące podatków dochodowych i podatku od towarów i usług.
Rafał Kowalski omówił w swoim wystąpieniu zasadnicze obszary zmian w prawie podatkowym wprowadzone i zapowiadane na 2016 r. Zmiany podatkowe są niezwykle obszerne i niemal wszystkie wywołują rezonans wśród opinii publicznej. Zainteresowanie mediów i publiczności nie sprzyja jednak rzeczowej ocenie wprowadzanych zmian, czy choćby zrozumieniu ich faktycznego znaczenia. Dodatkowo, nowelizacje znajdują się na różnym etapie prac legislacyjnych. Niektóre z nich stanowią już obowiązujące prawo, podczas gdy inne są jeszcze w toku prac ustawodawczych, a jeszcze inne są dopiero zapowiedziami. Nie ułatwia to osobom zainteresowanym orientacji w tym legislacyjnym gąszczu zmian. Wystąpienie Rafał Kowalskiego stanowiło próbę uporządkowania wiedzy o obszarach zmian oraz ich rzetelnej oceny.
Rafał Kowalski, Partner w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO Sp. z o.o.
Rafał Kowalski szczegółowo przedstawił najnowsze zmiany w podatkach CIT, PIT i VAT oraz zasadnicze elementy konstrukcyjne nowych danin, tj. podatku od niektórych instytucji finansowych (nazywanego powszechnie podatkiem bankowym) oraz zapowiadanego podatku od sprzedaży detalicznej. Ponadto gruntownie omówił zmiany w organizacji wydawania interpretacji podatkowych oraz wątpliwości i nadzieje związane z klauzulą rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. Podzielił się też z uczestnikami konferencji swoimi obawami co do projektowanej klauzuli antyabauzywnej.
Przedmiotem wystąpienia mec. Marcina Górskiego była kontrowersyjna w orzecznictwie oraz w praktyce kwestia korekty przychodów i kosztów uzyskania przychodów. Chodzi o zagadnienie, kiedy taka korekta winna być dokonywana, tj. czy w rozliczeniu wstecznym czy w rozliczeniu bieżącym.
Marcin Górski zwrócił uwagę na dotychczasową praktykę, która skłaniała się do korekty wstecznej niezależnie od przyczyny korekty i poddał ją jednoznacznej krytyce, w szczególności z punktu wiszenia konieczności korekty kosztów uzyskania przychodów z przyczyn niezawinionych przez podatnika oraz konieczności zapłaty odsetek w takim przypadku.
Mec. Marcin Górski, doradca podatkowy, partner w spółce Górski Grzyb Adwokaci i Doradcy Podatkowi sp. p.
Ponadto mec. Górski zwrócił uwagę na zmiany w powyższym zakresie w podatku dochodowym od osób prawnych oraz w podatku dochodowym od osób fizycznych, które weszły w życie 1 stycznia 2016 r. Zgodnie z tymi zmianami zasadą ogólną będzie zarówno korekta przychodów, jak też korekta kosztów uzyskania przychodów w rozliczeniu bieżącym, a wyjątkiem korekta w rozliczeniu wstecznym. Szczególnie, jeśli chodzi o korektę w rozliczeniu wstecznym, to będzie ona wymagana tylko w przypadku błędu rachunkowego oraz innej oczywistej omyłki. Zatem w przypadku wszystkich pozostałych sytuacji, tj. np. rabatów, upustów, bonifikat oraz skont, zasadą będzie korekta bieżąca.
Mecenas Marcin Górski wskazał również, iż jakkolwiek taka zmiana może powodować w określonych przypadkach rozdźwięk między ujęciem przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów w ujęciu rachunkowym oraz podatkowym, to należy ją oceniać pozytywnie.
Joanna Pasymowska szczegółowo omówiła w swoim wystąpieniu zmiany przepisów o cenach transferowych wprowadzone nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw podpisaną przez Prezydenta 27 października ub.r. Na wstępie zaprezentowała tło społeczno-gospodarcze zmian legislacyjnych w tym zakresie oraz wskazała czynniki, które zadecydowały o ich wprowadzeniu, podkreślając, że nie jest to inicjatywa wyłącznie lokalna, a skutek tendencji międzynarodowych.
Joanna Pasymowska, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO Sp. z o.o.
Joanna Pasymowska przedstawiła główne założenia projektu BEPS (ang. Base Erosion and Profit Shifting), nad którym przez ostatnie dwa lata pracuje OECD oraz zaprezentowała obszary, jakimi OECD zajmuje się w ramach tego projektu. Jest to plan mający na celu zwalczanie erozji podstawy opodatkowania oraz zjawiska przerzucania dochodów przez podmioty powiązane – chodzi o wypracowanie mechanizmów przeciwdziałania nieuczciwym praktykom podatkowym powodującym nieuzasadniony transfer zysków z poszczególnych państw, a także o zwiększenie szczelności systemów podatkowych przez modyfikację obowiązujących przepisów. W ramach projektu BEPS, OECD uwzględniło również kwestię dokumentacji cen transferowych (Krok 13 projektu BEPS), a wprowadzane właśnie w Polsce zmiany przepisów są jego implementacją. Ponadto przedstawione zostały wnioski płynące z Raportu NIK z czerwca 2015 r., która skontrolowała sposób przeprowadzania kontroli transakcji z podmiotami powiązanymi.
W dalszej części prezentacji Joanna Pasymowska omówiła przepisy, które ulegną zmianie od 1 stycznia 2017 r., tj. zmianę definicji podmiotów powiązanych kapitałowo (próg powiązań kapitałowych zwiększy się z 5% do 25%), uzależnienie obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych od wysokości osiąganych przychodów/kosztów (podatnicy o przychodach/kosztach poniżej 2 mln EUR zostaną zwolnieni z tego obowiązku), nowe progi transakcyjne, których wysokość uzależniona będzie od przychodów/kosztów podatnika (w tym minimalny próg 50 tys. EUR, którego przekroczenie decyduje o konieczności sporządzania dokumentacji), jak również objęcie obowiązkiem dokumentacyjnym nie tylko transakcji, ale też innych zdarzeń ujętych w księgach rachunkowych, w tym umów spółki niebędącej osobą prawną oraz umów wspólnego przedsięwzięcia lub innych umów o podobnym charakterze.
Joanna Pasymowska zwróciła też uwagę na to, że od 1 stycznia 2017 r. zacznie obowiązywać trzystopniowa dokumentacja cen transferowych, składająca się z dokumentacji lokalnej (tzw. Local File), dokumentacji grupowej (tzw. Master File) oraz sprawozdania CIT-CBC. Dokumentacja lokalna to dokumentacja opracowywana na poziomie krajowym, a do jej sporządzenia zobowiązani będą podatnicy o przychodach/kosztach powyżej 2 mln EUR. Jeżeli przychody/koszty podatnika przekroczą 10 mln EUR, w dokumentacji lokalnej będzie musiała znaleźć się również analiza porównawcza udowadniająca, że cena w danej transakcji została ustalona na poziomie rynkowym.
Dokumentacja grupowa jest dokumentacją sporządzaną na poziomie Grupy, opisującą jej strukturę oraz stosowaną politykę cen transferowych. Będą musieli ją posiadać podatnicy o przychodach/kosztach powyżej 20 mln EUR. Natomiast ostatni element – Sprawozdanie CIT-CBC będą musiały sporządzać spółki należące do największych grup kapitałowych o skonsolidowanych przychodach przekraczających 750 mln EUR. Co istotne, przepisy dotyczące sprawozdania CIT-CBC weszły w życie już 1 stycznia 2016 r.
Ponadto nowelizacja ustaw podatkowych wprowadza dwa dodatkowe obowiązki specyficzne dla Polski, a mianowicie oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych, które trzeba będzie złożyć do urzędu skarbowego do dnia upływu terminu określonego dla złożenia rocznego zeznania podatkowego oraz uproszczone sprawozdanie w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi lub innych zdarzeń zachodzących pomiędzy podmiotami powiązanymi dołączane do zeznania podatkowego za dany rok, do którego składania zobowiązani będą podatnicy o przychodach/kosztach powyżej 10 mln EUR.
Na zakończenie Joanna Pasymowska wskazała na ważne terminy, na które powinni zwrócić uwagę podatnicy dokonujący transakcji z podmiotami powiązanymi, jak również sankcje, jakie grożą za niesporządzanie dokumentacji cen transferowych. Szczególne zainteresowanie uczestników konferencji wzbudziły kwestie związane z odpowiedzialnością za podpisywanie oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji. Podsumowując powyższe zmiany, Joanna Pasymowska omówiła ich wady i zalety oraz wskazała, jak należy się do nich przygotować.
Michał Górniak omówił w trakcie swojego wystąpienia system cash poolingu oraz skutki jego zaimplementowania na gruncie przepisów podatkowych. Prowadzący wskazał, na czym polega struktura zarządzania w grupie kapitałowej płynnością finansową, jaką jest cash pooling, określając również, w jaki sposób może ona generować korzyści w postaci optymalizacji przepływów pieniężnych, a przede wszystkim minimalizacji kosztów odsetkowych w ramach tej grupy, przy wykorzystaniu efektu skali.
Michał Górniak, doradca podatkowy, Dział Doradztwa Podatkowego BDO Sp. z o.o., Oddział w Poznaniu
Instytucja cash poolingu ma również szerokie zastosowanie przy optymalizacji podatkowej – jako alternatywna do pożyczek metoda zwrotnego dokapitalizowania podmiotów w grupie kapitałowej. Uczestnictwo w cash poolingu nie wywołuje zasadniczo negatywnych skutków fiskalnych na gruncie ustaw o podatku od towarów i usług i podatku od czynności cywilnoprawnych. Z uwagi na dotychczasową, korzystną linię orzeczniczą sądów administracyjnych, cash pooling nie generował dodatkowych obowiązków dokumentacyjnych oraz zwiększenia obciążeń fiskalnych, jeśli chodzi o ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych.
Michał Górniak podkreślił jednak, że najświeższe orzecznictwo sądów administracyjnych w zakresie skutków podatkowych umowy cash poolingu na gruncie ustawy o CIT może przełożyć się realnie na wzrost obciążeń fiskalnych uczestników tej struktury, a co za tym idzie, mniejsze korzyści podatkowe w związku udziałem w systemie.
Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniach z 30 września 2015 r. (sygn. II FSK 2033/14 i II FSK 3137/14) wskazał, że definicja pożyczki zawarta w art. 16 ust. 7b ustawy o CIT obejmuje swym zakresem również umowy cash poolingu. Taka wykładnia przepisów jest tak bardzo istotna dlatego, że nakazuje ona zastosowanie ograniczeń kosztów uzyskania przychodu w związku ze spłatą odsetek od ujemnego salda na subkoncie do skonsolidowanego rachunku poszczególnych partycypantów umowy cash poolingu. Innymi słowy, ta popularna metoda zarządzania płynnością finansową objęta została restrykcjami podatkowymi dotyczącymi tzw. cienkiej kapitalizacji.
Co więcej, w świetle ostatnich orzeczeń sądów administracyjnych uczestnicy umów cash poolingu mogą być zobowiązani do sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Ponadto wypłacane przez poszczególnych uczestników umów cash poolingu odsetki na rzecz zagranicznych podmiotów mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem u źródła. Bardzo problematyczne, z uwagi na konstrukcje umów cash poolingu, staje się często bieżące określenie tzw. beneficial ownera, a więc podmiotu uprawnionego do tych odsetek, sprawującego władztwo ekonomiczne i prawne nad tymi środkami.
Wszystkie powyższe aspekty są poważnymi ryzykami podatkowymi, które należy brać pod uwagę przystępując do udziału w wewnątrzgrupowym systemie zarządzania środkami pieniężnymi. Decyzja o przystąpieniu do struktury cash poolingu powinna bowiem być poprzedzona szeregiem analiz rentowności takiego przedsięwzięcia nie tylko pod względem optymalizacji finansowej, ale też potencjalnego wzrostu obowiązków na gruncie prawa podatkowego.
Aneta Pożarowska omówiła w swoim wystąpieniu krajowy mechanizm reverse chargé wg znowelizowanych przepisów od 1 lipca 2015 r., transakcje międzynarodowe w podatku od towarów i usług oraz najistotniejsze zmiany w Ordynacji podatkowej od 1 stycznia 2016 r.
Omawiając znowelizowane przepisy dotyczące odwrotnego obciążenia, Aneta Pożarowska podkreśliła, że największy problem w tym zakresie sprawia firmom określenie limitu, którego przekroczenie w przypadku dostawy tzw. drobnej elektroniki, tj. przenośnych komputerów oraz telefonów komórkowych, powoduje obowiązek stosowania tego mechanizmu. Problemem jest bowiem zdefiniowanie pojęcia jednolitej transakcji gospodarczej, szczególnie w sytuacjach, gdy strony nie zawierają pisemnych umów określających zakres dostaw tego typu sprzętu.
Ponadto prelegentka, omawiając konkretne przykłady wskazała, w jakich okolicznościach podatnicy dokonujący dostawy i zakupu sprzętu elektronicznego zobowiązani są do korekty swoich rozliczeń polegających na konieczności zmiany podatnika obowiązanego do rozliczenia podatku VAT, a także kiedy te korekty będą miały charakter bieżący, a kiedy będą wymagały skorygowania ewidencji i deklaracji VAT. Aneta Pożarowska zwróciła także uwagę na niedopuszczalne praktyki stosowane przez niektórych dostawców, którzy odmawiają wystawiania faktur z adnotacją o odwrotnym obciążeniu, tj. nie zawierających podatku. Podkreśliła także, że zdecydowanie większe ryzyko ekonomiczne polegające w skrajnym przypadku na utracie podwójnej kwoty podatku naliczonego obciąża nabywcę towaru opodatkowanego zgodnie z mechanizmem odwrotnego obciążenia.
Aneta Pożarowska, prawnik, doradca podatkowy
Omawiając wybrane zagadnienia dotyczące opodatkowania transakcji międzynarodowych i wewnątrzwspólnotowych na gruncie podatku VAT, Aneta Pożarowska zwróciła przede wszystkim uwagę na ryzyko niewłaściwego klasyfikowania przez podatników dostaw z montażem oraz transakcji łańcuchowych. Aneta Pożarowska podkreśliła w swoim wystąpieniu, jak wielką rolę przy prawidłowym rozpoznaniu obowiązków w zakresie rozliczania podatku VAT w transakcjach łańcuchowych pełnią warunki dostawy i zachęcała do większej analizy dokumentów przewozowych w przypadku opodatkowania zakupu towarów sprzedawanych przez podatników z innych krajów UE, a także krajów trzecich.
Ostatnim punktem wystąpienia Anety Pożarowskiej było omówienie zmian Ordynacji podatkowej obowiązujących od 1 stycznia 2016 r. Wykładowczyni omówiła nowe zasady naliczania odsetek za zwłokę. Wskazała na przypadki, kiedy odsetki będą podwyższone, a kiedy obniżone. Omówiła zasady podpisywania deklaracji podatkowych, a także nowe wzory pełnomocnictw zarówno do podpisywania deklaracji, jak też w pozostałych sprawach podatkowych. Aneta Pożarowska przedstawiła także stanowisko Ministerstwa Finansów dotyczące ważności starych pełnomocnictw i omówiła zagadnienie nowych zasad udzielania pełnomocnictw ogólnych, które zaczną obowiązywać od 1 lipca 2016 r.
Na zakończenie Aneta Pożarowska przedstawiła zagadnienie Jednolitego Pliku Kontrolnego, w jakim duże przedsiębiorstwa będą musiały przekazywać swoje księgi podatkowe poczynając od 1 lipca 2016 r., a także zwróciła uwagę na potencjalne zagrożenia, jakie mogą z tego powodu wyniknąć dla jednostek. Wskazała na potrzebę szczegółowej analizy pomiędzy zapisami księgi głównej oraz ksiąg pomocniczych przed przekazaniem plików organom podatkowym.
Paweł Dymlang w ramach tematyki związanej z nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa) omówił obowiązujące od 1 stycznia 2016 roku przepisy dotyczące określania zakresu prawa do odliczenia podatku naliczonego. Ustawodawca postanowił w odrębnych i nowych przepisach uregulować kwestie związane z odliczaniem podatku od nabywanych towarów i usług wykorzystywanych jednocześnie w działalności gospodarczej oraz do celów innych niż działalność gospodarcza. Prelegent wskazał na niepotrzebne skomplikowanie nowych przepisów oraz podał przykład rozwiązania legislacyjnego, które w dużo prostszy sposób mogłoby uregulować przedmiotową problematykę.
Paweł Dymlang dokonując analizy nowych przepisów zwrócił uwagę na ich możliwe potencjalne zastosowanie nie tylko w podmiotach, dla których były dedykowane (m.in. podmioty publicznoprawne będące podatnikami), ale w szczególnych sytuacjach również w podmiotach komercyjnych. W tym przypadku wyraźnie należy odróżnić czynności niepodlegające opodatkowaniu wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (np. kary umowne, odszkodowania) od czynności będących poza systemem podatku od towarów i usług i związanych z tym przychodów niestanowiących przychodów z działalności gospodarczej.
Paweł Dymlang – prawnik, doradca podatkowy
Brak określonych regulacji w przeszłości rodził liczne spory w kwestii obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu w przypadku zakupów składników majątku wykorzystywanych przez podatnika nie tylko w działalności gospodarczej. Krystalizowanie się w orzecznictwie korzystnego dla podatników stanowiska skłoniło fiskusa do zmian w przepisach.
Omawiając założenia doktryny assets labelling, Paweł Dymlang zwrócił zwłaszcza uwagę na błędy popełniane przy odróżnianiu pojęć „na cele osobiste”, „na cele prywatne” od „na cele inne niż działalność gospodarcza”. Nowe przepisy o prewspółczynniku VAT obejmą głównie jednostki samorządu terytorialnego, stowarzyszenia, fundacje, publiczne szkoły wyższe, ale nie osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą.
Przyjmowany przy wykładni regulacji zakaz dokonywania wykładni synonimicznej w konfrontacji z obecną treścią przepisów niewątpliwie będzie przedmiotem licznych sporów. Ekspert szczególnie zaakcentował możliwość wystąpienia problemów interpretacyjnych związanych w wyznaczaniem zakresu prawa do odliczenia przy wydatkach związanych z pojazdami samochodowymi.
Nowe przepisy będą miały zastosowanie do zakupów dokonywanych od 1 stycznia 2016 r. oraz do towarów lub usług objętych korektą pięcioletnią bądź dziesięcioletnią, ale tylko od 2016 r. Nowe przepisy o korekcie w związku z tzw. preproporcją stosuje się niezależne od przepisów dotyczących proporcji, o której mowa w art. 90-91 ustawy.
W czasie Forum Andrzej Nikończyk – doradca podatkowy, omówił także kwestie związane z podstawą opodatkowania w podatku od towarów i usług, zaś doradca podatkowy Radosław Kowalski – tematykę dotyczącą wnoszenia aportów do spółek.
Opr. red. i zdjęcia z Forum:
Sławomir Wach
