W spółce będzie przeprowadzony kilkudniowy audyt wykonany przez firmę zewnętrzną. Na mocy porozumienia z firmą audytorską spółka pokryje całość kosztów, to znaczy zapłaci za wykonanie usługi audytowej oraz wyżywienie i noclegi audytorów.

CIT – do jakich kosztów zaliczyć wydatki na audyt?
VAT – od jakich usług nie można odliczyć VAT?
UoR – jak zaksięgować koszty dotyczące audytu?

CIT

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć te wydatki, które wiążą się, chociaż pośrednio, z możliwością osiągania przez firmę przychodów. Wydatki na przeprowadzenie audytu należy uznać za wydatki związane pośrednio z możliwością osiągnięcia przychodów. Przeprowadzenie audytu zewnętrznego umożliwia bowiem zarządowi prawidłową ocenę aktualnej sytuacji finansowej spółki, a także podejmowanie trafniejszych decyzji finansowych. Wydatki związane z audytem można więc uznać za koszt podatkowy. Pogląd, że wydatki na audyt zewnętrzny mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów, podzielany jest również przez organy podatkowe.

Interpretacja IS  – wydatki na audyt można wliczyć w koszty
Ustawa o CIT nie wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wydatków na badanie sprawozdań finansowych, które nie mają charakteru obligatoryjnego. Takie wydatki muszą jednak wypełnić generalną regułę wynikającą z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Jeśli badanie sprawozdania miało na celu potwierdzenie prawidłowości księgowań oraz poprawności ustalania wyniku finansowego, poniesiony wydatek może być uznany za koszt uzyskania przychodów.
Interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 4 stycznia 2011 r., nr IBPBI/2/423-1327/10/AP)

Taki pogląd jest reprezentowany także w orzecznictwie sądowym, m.in. w wyroku NSA z 6 lutego 2002 r., sygn. akt III SA 2398/2000. Oznacza to możliwość podatkowego rozliczenia nakładów na badanie sprawozdania finansowego niezależnie od tego, czy jednostka poniosła je ze względu na istniejący w tym zakresie obowiązek, czy też była to jej dobrowolna decyzja, podyktowana przesłankami praktycznymi. W obydwu przypadkach podatkowe skutki takich działań będą takie same. Pamiętać jednak należy o tym, że to na podatniku, jako podmiocie odnoszącemu ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów ciąży obowiązek wykazania związku pomiędzy poniesieniem kosztu a uzyskaniem przychodu Tak uznał np. dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 9 września 2010 r. (nr ITPB1/415-549/10/RR).

Wydatki dotyczące audytorów można zaliczyć do kosztów

Firma może ponieść wydatki nie tylko na sam audyt, lecz również wydatki pośrednio związane z usługą audytorską (koszty podróży audytorów, ich wyżywienia itp.). Wydatki te, chociaż nie są bezpośrednio związane z samą usługą audytorską, również stanowią koszt uzyskania przychodów. Ich poniesienie warunkuje bowiem prawidłowe wykonanie usługi, tak więc wiążą się one pośrednio z możliwością osiągania przychodów przez spółkę.

Interpretacja IS – koszty pośrednie audytu
Wydatki ponoszone na zakwaterowanie, wyżywienie i transport audytorów dokonujących sprawdzenia zgodności posiadanego certyfikatu oraz systemu jakości robót spawalniczych w ramach audytu zewnętrznego nie spełniają kryterium reprezentacji ani reklamy. Wydatki powyższe w ocenie przedstawionego stanu faktycznego spełniają kryterium art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, gdyż związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą, przyczyniają się do utrzymania kontaktów z kontrahentami oraz do pozyskania nowych klientów.
Interpretacja naczelnika urzędu skarbowego w Krośnie z 12 maja 2005 r. (nr PDP 4211/IN/CIT/3/2005)

Zwrócić trzeba jednak uwagę na to, że w sytuacji, gdy audyt zewnętrzny jest związany np. z wdrożeniem nowych technologii, nakłady mogą być uznane za elementy tworzące nową wartość niematerialną i prawną albo nowy środek trwały (w zależności od tego, jakiego składnika majątkowego audyt dotyczy).

Interpretacja IS – audyt wdrożenia licencji
Ponoszone koszty usługi audytu wdrożenia wpływają niewątpliwie na wartość użytkową implementowanego oprogramowania (licencji), co oznacza, że powinny zwiększać wartość początkową nabytej licencji. Podejmowane czynności w ramach świadczonych usług audytu wdrożenia warunkują możliwość późniejszego wykorzystania przedmiotowego systemu, zgodnie z jego przeznaczeniem oraz potrzebami jednostki w przedmiotowym zakresie. Działania podejmowane przez dostawcę licencji w ramach świadczenia usługi audytu wdrożenia prowadzą do zapewnienia właściwej (pożądanej) efektywności wdrażanego systemu oraz jego odpowiedniego dopasowania do potrzeb firmy.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 27 listopada 2012 r. (nr IPTPB3/423-305/12-2/IR)

Trzeba pamiętać, że wdrożenie kupionego systemu stanowi pewien proces, mający na celu jego zaadaptowanie na potrzeby jednostki. Będą to wszelkie działania polegające na instalacji oprogramowania oraz mające na celu dostosowanie oprogramowania do potrzeb firmy, sprawdzenie poprawności działania systemu, czy też wprowadzenie ewentualnych poprawek przez firmę udzielającą licencji na użytkowanie systemu. Dopiero jego zakończenie spowoduje, iż firma uzyskuje możliwość użytkowania oprogramowania w bieżącej działalności. W konsekwencji do wartości początkowej wartości niematerialnej i prawnej, jaką jest licencja na program komputerowy, zalicza się nie tylko kwotę należną sprzedającemu, ale także inne wydatki związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania składnika majątku do używania.
Potwierdził to dyrektor izby skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 29 maja 2009 r. (nr ITPB3/423-166/09/DK).

Z kolei dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 25 marca 2011 r. (nr ILPB4/423-3/11-3/MC) uznał, że wydatki dotyczące audytu, jako koszty wdrożenia powinny zwiększać wartość początkową nabytej licencji i stanowić koszty uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne od tej wartości.

Podstawa prawna: art. 15 ust. 1 oraz ust. 4d i ust. 4e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.: (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.).

VAT

W celu skorzystania przez przedsiębiorcę z prawa do odliczenia VAT, zakupiona przez spółkę usługa musi przede wszystkim spełniać warunek wykorzystywania jej do wykonywania czynności opodatkowanych. Ponadto trzeba zwrócić uwagę na przepisy dotyczące zakupu usług gastronomicznych i noclegowych. Zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. A zatem spółce nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT od zakupu usług noclegowych i gastronomicznych dla audytorów, mimo niewątpliwego związku ich działalności ze sprzedażą opodatkowaną.

Chociaż firmie nie przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktury za ww. usługi, to może ona zastosować pewne rozwiązanie, które umożliwia skorzystanie z tego prawa. Otóż ustawa o VAT ograniczając prawo do odliczenia VAT (art. 88 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy) posługuje się zwrotem „usługi gastronomiczne”. Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 3 ustawy o VAT, usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji (z wyjątkiem usług elektronicznych i usług turystyki). Zgodnie z PKWiU „pozostałe usługi gastronomiczne” (PKWiU 55.3) klasyfikowane są w innym grupowaniu niż „usługi przygotowywania i dostarczania żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering – 55.52. PKWiU).

Ważne
Jeżeli faktura opisuje sprzedaną usługę jako „catering” (PKWiU 55.52.) to art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT nie znajduje zastosowania. W konsekwencji firmie przysługuje prawo do odliczenia VAT.

Ponadto warto zwrócić uwagę na inne rozwiązanie umożliwiające spółce odliczenie VAT od usługi gastronomicznej. Organy podatkowe często przyjmują, że jeżeli usługa gastronomiczna była jedynie częścią większej usługi złożonej, to firmie również przysługuje prawo do odliczenia VAT.

Interpretacja IS – odliczenie VAT od usługi kompleksowej
Ograniczenie w odliczeniu VAT nie ma zastosowania w sytuacji, gdy przedmiotem zakupu jest organizacja całego szkolenia, konferencji czy spotkania firmowego, czyli co do istoty jednej usługi, na którą składają się poszczególne elementy – w tym usługi noclegowe czy gastronomiczne. Zatem w sytuacji otrzymania od podmiotu trzeciego – usługodawcy świadczącego usługę (np. hotelu) – faktury VAT za całościową organizację kongresu, konferencji lub szkolenia, w której poszczególne elementy stanowią integralną część usługi, spółce przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z tej faktury, pod warunkiem, iż poniesione wydatki związane są z wykonywanymi przez zainteresowanego czynnościami opodatkowanymi.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej z 18 czerwca 2009 r., nr ILPP2/443-396/09-3EN

Przykład: odliczenie VAT z faktury za audyt
Spółka zawarła z biegłym rewidentem umowę o badanie sprawozdania finansowego za ubiegły rok. W dniu 6 grudnia 2015 r. spółka na poczet wykonania usługi wpłaciła audytorowi zaliczkę w wysokości 20% ceny, czego potwierdzeniem była faktura zaliczkowa z tego samego dnia. Spółka otrzymała ją 9 grudnia 2015 r. Uprawnienie do odliczenia VAT naliczonego z faktury zaliczkowej powstało z chwilą jej otrzymania, tj. w rozliczeniu za grudzień 2015 roku. Biegły rewident wykonał usługę w marcu 2016 roku, czego potwierdzeniem była faktura końcowa, którą wystawił w ostatnim dniu tego miesiąca. Dokument wpłynął do spółki 4 kwietnia 2016 r. Spółka ma prawo do odliczenia VAT naliczonego z tej faktury (potwierdzającej usługę, dla której w marcu 2016 powstał obowiązek podatkowy) w marcu 2016 roku, ponieważ uzyskała dokument przed dniem złożenia deklaracji za marzec 2016 roku.

Podstawa prawna: art. 15, art. 86 ust. 1 oraz art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).

UoR

Trzeba pamiętać, że jednostka musi się stosować do nadrzędnych zasad rachunkowości. Stosując zasadę memoriału w księgach rachunkowych, księgowy jest zobowiązany ująć wszystkie koszty dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Natomiast dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego, zalicza się wszystkie koszty przypadające na ten okres sprawozdawczy, które jeszcze nie zostały poniesione. Tak więc w księgach spółki wszystkie koszty związane z audytem ujmiemy w ciężar konta zespołu 4 „Koszty rodzajowe”.

Przykład: rozliczenie z audytorem - księgowania
Spółka prowadzi ewidencję kosztów w 4 i 5. Całość badania wg zawartej umowy audytu ma kosztować 18.000 zł netto. Faktura będzie otrzymana od firmy audytorskiej dopiero w kwietniu 2016 r. – po wydaniu opinii. Spółka ustala odroczony podatek dochodowy.

1. Zarachowanie rozliczeń międzyokresowych biernych w 2015 roku.
   • Wn Koszty zarządu – badanie sprawozdania finansowego 18.000 zł (Koszty NKUP)
   • Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 18.000 zł.
2. Ujęcie odroczonego podatku dochodowego WK 18.000 >WP 0 zł w 2015 roku.
   • Wn Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 3.420 zł
   • Ma Obciążenia wyniku finansowego 3.420 zł.
3. Faktura za koszty badania w 2016 roku.
   • Wn Rozliczenie zakupu 18.000 zł
   • Wn VAT naliczony 4.140 zł
   • Ma Rozrachunki z dostawcami 22.140 zł
4. Ujęcie kosztów
   • Wn Usługi obce KUP 18.000 zł
   • Ma Rozliczenie zakupu 18.000 zł
5. Rozliczenie kosztów
   • Wn Rozliczenia międzyokresowe bierne 18.000 zł
   • Ma Rozliczenie kosztów 18.000 zł.
6. Rozwiązanie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego w związku z odwróceniem się różnicy przejściowej.
   • Wn Obciążenia wyniku finansowego 3.420 zł
   • Ma Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 3.420 zł

Podstawa prawna: art. 6 i 37 ust 1 i 2  ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).

ekonomista, samodzielna księgowa

prawnik, ekspert podatkowy