W jaki sposób mogę skorzystać z ulgi na złe długi w przypadku, gdy mój kontrahent zalega mi z płatnością?
Faktura była wystawiona 27 lipca 2014 r. z 7-dniowym terminem płatności.

Odpowiedź:

W zakresie VAT będą mogli Państwo skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju najpóźniej do końca 2016 r., oczywiście tylko wtedy, gdy zostaną spełnione pozostałe, opisane poniżej warunki.
Na gruncie podatku dochodowego po stronie wierzyciela niezapłacone faktury będą mogły zostać rozliczone jako koszt podatkowy jako wierzytelności nieściągalne, z uwzględnieniem jednak ograniczeń określonych w art. 23 u.p.d.o.f.

Uzasadnienie

Zasady korzystania z tzw. ulgi na złe długi reguluje ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - dalej u.p.t.u.
Zgodnie z art. 89a ust. 1 u.p.t.u. podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

W myśl natomiast art. 89a ust. 1a u.p.t.u. nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Stosownie do art. 89a ust. 2 u.p.t.u. powyższe zasady stosuje się w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki:

1. dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonane na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:
   • wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
   • dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
3. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Zasady korekty deklaracji w związku z ulgą na złe długi reguluje art. 89b u.p.t.u.
Zgodnie z art. 89b ust. 1 u.p.t.u. w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

W świetle powyższych regulacji w zakresie VAT będą mogli Państwo skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju najpóźniej do końca 2016 r., oczywiście tylko wtedy, gdy zostaną spełnione pozostałe, opisane powyżej warunki.

Należy jednak pamiętać, że jeżeli wierzyciel zdecyduje się na skorzystanie z ulgi na złe długi z opóźnieniem, nie może tego uczynić w ramach dowolnej późniejszej deklaracji VAT-7/VAT-7K/VAT-7D, lecz musi skorygować deklarację VAT-7/VAT-7K/VAT-7D złożoną za okres rozliczeniowy, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności wierzytelności.
W chwili obecnej do skorzystania z ulgi na złe długi nie jest konieczne zawiadamianie dłużnika o zamiarze dokonania korekty podatku należnego.

Przy zmniejszeniu kwot podatku należnego w poz. 15-20 deklaracji VAT-7/VAT-7K/VAT-7D nie obowiązują żadne ograniczenia w zakresie wysokości dokonywanych zmniejszeń. Kwoty zmniejszeń mogą być nawet wyższe od kwot podatku należnego, które wykazane zostałyby w tych pozycjach, gdyby nie skorzystanie przez podatnika z ulgi na złe długi. W takich przypadkach we właściwych pozycjach deklaracji VAT-7/VAT-7K/VAT-7D należy wpisać kwoty ujemne (ze znakiem minus).

Na gruncie podatku dochodowego po stronie wierzyciela niezapłacone faktury będą mogły zostać rozliczone jako koszt podatkowy jako wierzytelności nieściągalne z uwzględnieniem jednak ograniczeń określonych w art. 23 u.p.d.o.f.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 20 u.p.d.o.f. nie uważa się za koszt uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem takich wierzytelności nieściągalnych, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Stosownie do art. 23 ust. 2 u.p.d.o.f. powyższe wierzytelności to takie, których nieściągalność została udokumentowana:

1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
   1. oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
   2. umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność, o której mowa w lit. a, lub
   3. zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Ponadto należy pamiętać o tym, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 21 u.p.d.o.f. nie uważa się za koszt uzyskania przychodu odpisów aktualizujących, z tym, że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 14 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 3, w myśl którego nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, w szczególności gdy:

• dłużnik zmarł, został wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość albo
• zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne lub został złożony wniosek o zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, lub zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
• wierzytelność została zasądzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
• wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.