Wierzytelność powstała w wyniku dostawy towarów (WDT) w 2014 r. i w grudniu 2014 r. zostało wobec kontrahenta otwarte postępowanie upadłościowe (Insolvenzverwaltung). Spółka utworzyła w 2014 r. odpis aktualizacyjny na zagrożoną wierzytelność. Do sądu powyższa wierzytelność nie została zgłoszona. Ze strony internetowej sądu niemieckiego ściągnięto i wydrukowano postanowienia sądu w Coburgu dotyczące niewypłacalności kontrahenta, z których wynika, że proces dotyczący niewypłacalności (w Polsce odpowiednik - proces upadłościowy) został zakończony 17 listopada 2015 r. Nie posiadamy adresowanego do nas pisma z postanowieniem sądu w Niemczech.
Czy posiadane dokumenty uprawniają do stwierdzenia, że nieściągalność wierzytelności jest uprawdopodobniona i upoważnia nas do zaliczenia utworzonego odpisu aktualizacyjnego w koszty podatkowe 2015 r.? (stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 26a i art. 16 ust. 2a ustawy o CIT).

Odpowiedź
Jeśli można uznać postanowienie sądu niemieckiego, o którym to postanowieniu Państwo piszecie, za równoznaczne z postanowieniem sądu polskiego o zakończeniu postępowania upadłościowego, to na tej podstawie można byłoby zaliczyć wierzytelność nieściągalną w Polsce (co oczywiście łączyłoby się z rozwiązaniem odpisu aktualizującego i zaliczeniem jego wartości do przychodów).

Uzasadnienie

Jak wynika z art. 16 ust. 1 pkt 25 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – dalej u.p.d.o.p., wierzytelności odpisane jako nieściągalne mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, o ile uprzednio zostały one zarachowane jako przychody należne, zaś ich nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 u.p.d.o.p.

Z tego ostatniego zaś przepisu wynika, że za wierzytelności nieściągalne uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
2. postanowieniem sądu o:
   1. oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub
   2. umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub
   3. zakończeniu postępowania upadłościowego, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Powyższe przepisy wyraźnie nawiązują do zdarzeń mających miejsce w Polsce. Odnoszą się bowiem do przypadków upadłości przewidzianych w polskich przepisach.
Macie Państwo postanowienie sądu (ogłoszone publicznie), że proces dotyczący niewypłacalności tego kontrahenta (jak Państwo piszecie – odpowiednik polskiego postępowania upadłościowego) został zakończony w listopadzie 2015 r.

Przepisy polskie pozwalają na uznanie wierzytelności za nieściągalną m.in. wówczas, gdy zostanie wydane postanowienie sądu o zakończeniu postępowania upadłościowego. Nie ma wymogu, aby było ono adresowane do podatnika.
W praktyce honoruje się – jako udokumentowanie nieściągalności – orzeczenia sądów zagranicznych, o ile odpowiadają one zakresowo tym orzeczeniom sądów polskich, o których mowa w przepisie art. 16 ust. 2 u.p.d.o.p.

Jeśli zatem można uznać postanowienie sądu niemieckiego, o którym to postanowieniu Państwo piszecie, za równoznaczne z postanowieniem sądu polskiego o zakończeniu postępowania upadłościowego, to na tej podstawie można byłoby zaliczyć wierzytelność nieściągalną w Polsce (co oczywiście łączyłoby się z rozwiązaniem odpisu aktualizującego i zaliczenie jego wartości do przychodów).

Jak wskazuje się przykładowo w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 maja 2011 r., IPPB3/423-148/11-4/JB: „W przypadku posiadanych wierzytelności wobec zagranicznego kontrahenta podatnik dla celów dowodowych powinien dysponować oryginalnym dokumentem wydanym przez właściwy sąd w tej sprawie, przetłumaczonym na język polski (...). Jedynie postanowienie sądu, z którego wynika ukończenie postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku spółki, stanowiące podstawę wykreślenia spółki z urzędu rejestrowego, mogłoby stanowić udokumentowanie nieściągalności wierzytelności. Natomiast zarówno przeprowadzenie procesu Creditors Voluntary Liquidation, jak i wypis z Urzędu Rejestrowego, nie stanowią dokumentu, o którym mowa w powołanym przepisie art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy".