Istotna zmiana obowiązków podatników
Wraz ze zmianą przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2017 r. w zakresie zasad regulujących przygotowywanie dokumentacji cen transferowych, podatnicy zmuszeni są do wypełniania szeregu nowych, związanych z tym obowiązków. Zasadniczo modyfikacja norm sprowadza się do:
- ograniczenia kręgu podmiotów zobowiązanych do przygotowania dokumentacji,
- rozszerzenia zakresu czynności objętych obowiązkiem dokumentacyjnym,
- wprowadzenia nowych wymogów formalnych dokumentacji.
Zmianie uległy również częściowo terminy sporządzenia dokumentacji.
Od kiedy zmiany
Pierwszym rokiem stosowania zmienionych zasad jest rok zaczynający się po wejściu w życie przepisów, czyli po 1 stycznia 2017 r. Większość podatników, dla których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, będzie zobowiązana do sporządzenia dokumentacji według nowych regulacji, dotyczących transakcji dokonanych w 2017 r.
Generalne zasady – dotychczasowe przepisy vs nowela
Przepisy obowiązujące do końca 2016 r. zobowiązywały podatników do sporządzenia dokumentacji po przekroczeniu określonych limitów kwotowych transakcji, tj. 50 000 euro lub 100 000 euro – z umów towarowych lub usługowych z wyłączeniem usług niematerialnych, 30 000 euro – z usług niematerialnych albo 20 000 euro dotyczących umów z podmiotami z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Aktualnie o obowiązku sporządzania dokumentacji stanowi, w pierwszej kolejności, wartość przychodów lub kosztów podatnika w roku poprzedzającym rok podatkowy, za który przygotowywana jest dokumentacja. Osiągnięcie progu przychodów lub kosztów obliczonych według przepisów ustawy o rachunkowości w wysokości 2 mln euro (według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego roku poprzedzającego rok sporządzenia dokumentacji) zobowiązuje podatnika do wykonywania obowiązków związanych z dokumentowaniem transakcji (tzw. Local File). O tym, jakie transakcje wymagać będą dokumentacji, przepisy wskazują przekroczenie progu ich wartości liczonego progresywnie, tj. im wyższy próg przychodów lub kosztów, tym wyższy próg wartości transakcji wymagającej dokumentowania. Najniższym progiem jest 50.000 euro. Każdy milion przychodów lub kosztów powyżej 2 mln oznacza podwyższenie progu transakcji o 5 000 euro.
Dodać tutaj należy, iż według wykładni przepisów w zakresie identyfikacji transakcji objętych obowiązkiem dokumentacyjnym dokonanej przez Ministra Finansów w interpretacji ogólnej z 24 stycznia 2018 r. w sprawie obowiązku sporządzania dokumentacji podatkowej, ustawowe progi dokumentacyjne odnoszą się do poszczególnych sum wartości transakcji jednego rodzaju/innych zdarzeń jednego rodzaju, realizowanych z podmiotami powiązanymi. Takie stanowisko modyfikuje pierwotne zapisy znowelizowanej ustawy, które odnosiły się do transakcji lub zdarzeń istotnie wpływających na wysokość dochodu (straty) podatnika.
Dotychczasowe przepisy nakazywały podatnikom przedstawienie dokumentacji w ciągu 7 dni od wezwania organów podatkowych w tym przedmiocie. Aktualnie termin 7. dni również obowiązuje. Przy czym podatnik zobowiązany jest przygotowywać dokumentacje na bieżąco, gdyż wraz z podatkowym zeznaniem rocznym składa oświadczenie o ich sporządzeniu. Nałożenie na podatników obowiązku złożenia wraz z deklaracją CIT-8 oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji zwiększa katalog sankcji, możliwych do poniesienia przez osoby składające podpis pod takim oświadczeniem.
Dotychczasowe sankcje karne skarbowe grożące za brak sporządzenia dokumentacji podatkowej za dany rok podatkowy nakładane były dopiero w momencie, kiedy podatnik nie posiadał dokumentacji transakcji z podmiotami powiązanymi lub w sytuacji, kiedy w terminie 7 dni od wezwania nie przedłożył jej organowi podatkowemu. Aktualnie odpowiedzialność karna skarbowa dotyczyć będzie również przypadków, kiedy osoby odpowiedzialne za dopełnienie obowiązków podatkowych spółki (co do zasady członkowie zarządu) nie złożą w terminie oświadczenia o posiadaniu dokumentacji bądź złożą oświadczenie niezgodne z prawdą.
Złożenie nieprawdziwego oświadczenia, dotyczącego posiadania dokumentacji podatkowej, kwalifikowane będzie jako czyn niedozwolony z art. 80 § 3 kodeksu karnego skarbowego (nieprawdziwa informacja podatkowa), zagrożony karą grzywny do 240 stawek dziennych. Odpowiedzialności karnej skarbowej podlegać będą w takim przypadku członkowie zarządu (lub inne osoby działające w imieniu spółki), którzy podpisali takie oświadczenie. Taki czyn jest zagrożony w Kodeksie karnym skarbowym karą grzywny, która może sięgnąć 6,4 mln zł.
Elementy dokumentacji – porównanie
Znowelizowana ustawa o CIT oraz rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 12 września 2017 roku w sprawie informacji zawartych w dokumentacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych wskazują na szereg elementów, które należy zawrzeć w dokumentacjach. W tym miejscu podkreślenia wymaga fakt, że w razie kontroli tylko kompletna dokumentacja podatkowa wypełnia obowiązek nakładany na podatnika w art. 9a.
Poniższa tabela prezentuje elementy dokumentacji lokalnej, wymagane na mocy przepisów obowiązujących do końca grudnia 2016 roku oraz od 1 stycznia 2017 roku.
| Stare dokumentacje (do końca 2016 roku) | Nowe dokumentacje (od 2017 roku) |
| 1. określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko); 2. określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz forma i termin zapłaty; 3. określenie metody i sposobu kalkulacji zysków oraz ceny przedmiotu transakcji; 4. określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach – w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot; 5. wskazanie innych czynników uwzględnionych przy ustalaniu wartości transakcji; 6. określenie oczekiwanych przez strony transakcji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń o charakterze niematerialnym. |
1. opis transakcji lub innych zdarzeń, zawierający: a) wskazanie rodzaju i przedmiotu tych transakcji lub innych zdarzeń, b) dane finansowe, w tym przepływy pieniężne dotyczące tych transakcji, c) dane identyfikujące podmioty powiązane dokonujące transakcji, d) opis przebiegu tych transakcji, w tym funkcji wykonywanych przez podatnika i podmiotów z nim powiązanych, angażowanych przez nich aktywów bilansowych i pozabilansowych, kapitału ludzkiego oraz ponoszonych ryzyk, e) wskazanie metody i sposobu kalkulacji dochodu lub straty podatnika wraz z uzasadnieniem ich wyboru, w tym algorytmu kalkulacji rozliczeń dotyczących tych transakcji oraz sposobu wyliczania wartości rozliczeń wpływających na dochód lub stratę podatnika; 2. opis danych finansowych podatnika pozwalających na porównanie rozliczeń dotyczących transakcji z danymi wynikającymi z zatwierdzonego sprawozdania finansowego; 3. informacje o podatniku obejmujące opis: a) struktury organizacyjnej i zarządczej, b) przedmiotu i zakresu prowadzonej działalności, c) realizowanej strategii gospodarczej, w tym przeprowadzonych przeniesień pomiędzy podmiotami powiązanymi istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów lub ryzyk, mających wpływ na dochód lub stratę podatnika, d) otoczenia konkurencyjnego; 4. dokumenty, w szczególności: a) umowy, porozumienia zawarte pomiędzy podmiotami powiązanymi lub inne dokumenty dotyczące transakcji lub innych zdarzeń, b) porozumienia w sprawach podatku dochodowego zawarte z administracjami podatkowymi państw innych niż Rzeczpospolita Polska, dotyczące transakcji lub innych zdarzeń. |
Dodatkowym obowiązkiem nałożonym na podmioty, których przychody lub koszty przekroczyły w roku poprzedzającym:
- 10 mln euro jest sporządzanie analizy danych porównawczych (benchmark) oraz uproszczonego sprawozdania w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi (CIT-TP) mającego na celu efektywną identyfikację i ocenę ryzyka zaniżenia dochodów w transakcjach i zdarzeniach pomiędzy podmiotami powiązanymi,
- 20 mln euro – opis polityki ustalania cen transferowych w grupie, tzw. Master File,
- 750 mln euro (skonsolidowane przychody jednostki dominującej i zależnych) – sprawozdanie sporządzone przez jednostkę dominującą o wysokości dochodów i zapłaconego podatku oraz miejsca prowadzenia działalności jednostek zależnych i zagranicznych zakładów należących do grupy kapitałowej (Country - by - Country Reporting, dalej „CbCR”).
Sprawozdanie CIT-TP jednostka zobowiązana jest złożyć wraz z zeznaniem rocznym CIT-8. Natomiast CbCR w ciągu 12 miesięcy licząc od dnia zakończenia roku podatkowego podmiotu krajowego, za który jest składane sprawozdanie. Ponadto jednostka dominująca obowiązana jest do złożenia powiadomienia CBC – P, w którym wskazuje, że sama jest jednostką dominującą lub jednostką wyznaczoną do przygotowania i złożenia CBC – R dla całej grupy, albo jest jednostką należącą do grupy zobowiązanej do składania CBC – R i jako taka w swoim powiadomieniu CBC – P wskazuje jednostkę raportującą oraz państwo lub terytorium, w którym zostanie złożony CBC – R.
Zakres informacji, które muszą znaleźć się w dokumentacji grupowej (Master File) określa art. 9a ust. 2d ustawy o CIT oraz ww. rozporządzenie.
Sankcje za brak dokumentacji lub ich wadliwe dane
Poprawnie opracowana dokumentacja podatkowa stanowi ważny argument w razie sporu z organami podatkowymi. Jej brak sprawia, że organ nie jest w stanie stwierdzić, czy dana transakcja rzeczywiście została zawarta na warunkach rynkowych. Rodzi to ryzyko oszacowania przychodu w innej wysokości niż obliczona przez podatnika. W przypadku, gdy organ określi dochód w wysokości wyższej niż zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem transakcji, a podatnik nie przedstawi organom wymaganej dokumentacji, różnicę opodatkowuje się stawką 50%.
Nieprzedłożenie dokumentacji podatkowej w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania organu podatkowego, nierzetelne przygotowanie dokumentacji cen transferowych lub złożenie nieprawdziwej informacji podatkowej skutkuje sankcją z kodeksu karnego skarbowego w postaci grzywny od 120 do 720 stawek dziennych, jak również karą pozbawienia wolności.
Wiadomość z ostatniej chwili – zmiana terminów sporządzenia dokumentacji i złożenia oświadczenia
Z komunikatu Ministerstwa Finansów, który pojawił się na stronie internetowej 16 lutego 2018 r., wynika, że resort zamierza wydłużyć terminy na sporządzenie dokumentacji cen transferowych (Local File oraz Master File), jak również na złożenie oświadczeń o sporządzeniu dokumentacji oraz złożenie sprawozdań CIT-TP i PIT-TP. Nowy, planowany termin ma zostać przesunięty o sześć miesięcy, a więc do 30 września 2018 r. Analogiczny termin ma dotyczyć dokumentacji za 2018 r., którą podatnicy zobowiązani byli przygotować do 30 września 2019 r.
Beata Bergman
Autorka jest ekspertem w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO Sp. z o.o.
