Czy nienależne wynagrodzenie za pracę w spółce cywilnej można zamienić na odpłatne świadczenie wspólnika na rzecz spółki?
Generalnie stwierdzenie przez sąd zawarcia pozornej umowy o pracę skutkuje jej nieważnością. W takim wypadku były pracownik ( wspólnik spółki cywilnej) powinien oddać pracodawcy wynagrodzenie, ponieważ zostało ono wypłacone nienależnie. Jednak nie zawsze tak jest. W sytuacji, gdy sąd nie kwestionuje, że praca wspólnika była faktycznie wykonywana tylko nie uznaje jej za pracę wykonywaną na podstawie umowy o pracę, to były pracownik nie musi oddawać wynagrodzenia. Zatem powstaje pytanie czy można nienależnie wypłacone wynagrodzenie wspólnika w spółce cywilnej zakwalifikować jako odpłatne świadczenie wspólnika na rzecz tej spółki? Wydaje się, że tak, gdyż żaden przepis tego nie zabrania, pod warunkiem jednakże, że pozostali wspólnicy wyrażą na to zgodę. Według art.353(1) k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Wobec tego możliwość wykonywania przez wspólnika odpłatnych świadczeń na rzecz spółki musi wynikać z umowy spółki lub z uchwały wspólników i nie mogą one dotyczyć prowadzenia spraw spółki. Zatem jest możliwe zakwalifikowanie nienależnego wynagrodzenia za pracę do odpłatnych świadczeń na rzecz spółki. Zapłata za taką pracę nie wynika ani z umowy o pracę, umowy o dzieło, czy zlecenia lecz z samej umowy spółki lub podjętej uchwały wspólników. Wobec powyższego stanowiska należy przyjąć, że w spółce cywilnej odpłatne świadczenia wspólnika na rzecz tej spółki będą przychodem z udziału w spółce cywilnej zakwalifikowanym do przychodów z innych źródeł. Przychód ten określa się u każdego wspólnika proporcjonalnie do udziału w zysku, zgodnie z art.8 ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. A więc, jeśli wynagrodzenie wspólnika z tytułu pozornej umowy o pracę może zostać uznane za odpłatne świadczenie wspólnika na rzecz spółki, to w związku z przekwalifikowaniem źródła przychodu powstanie niedopłata zaliczki na podatek, którą należy wpłacić do urzędu skarbowego. Dodatkowo przy zamianie źródła przychodów należy rozliczyć zapłacone z umowy o pracę składki ubezpieczeniowe. Jeśli składki w części finansowanej ze środków ubezpieczonego zostaną zwrócone ubezpieczonemu (byłemu pracownikowi) to powstanie u niego przychód do opodatkowania, który musi wykazać w zeznaniu podatkowym.
