Pracownica była nieobecna w pracy przez 5 dni w związku z chorobą dziecka, które ma 2,5 roku. W związku z tym wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego, jednak nie wiemy, czy ma do tego prawo, ponieważ do opieki nad dzieckiem zatrudnia nianię. Pracownica tłumaczy, że niania była chora. Jak powinna to udokumentować, aby można ustalić prawo do zasiłku?

Odpowiedź: Pracownica ma prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 w przypadku choroby niani, pod warunkiem że z nianią rodzice dziecka zawarli umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz gdy przedstawią  niezbędne dokumenty.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom dziecka, gdy dziecko choruje oraz w pewnych przypadkach nawet, gdy jest zdrowe. Dotyczy to np. sytuacji, gdy zachoruje jeden z rodziców dziecka, który jest jego stałym opiekunem i nie może tej opieki sprawować albo gdy niespodziewanie zostanie zamknięta placówka, do której dziecko uczęszcza – żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, szkoła. Zasiłek opiekuńczy przysługuje również wtedy, gdy zachoruje niania albo opiekun dzienny sprawujący opiekę nad dzieckiem w czasie, gdy rodzice są nieobecni w związku z wykonywaniem pracy zarobkowej.

Konieczna umowa uaktywniająca

Należy zaznaczyć, że w przypadku, gdy ubezpieczony rodzic dziecka występuje z wnioskiem o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem w związku z chorobą niani, należy ustalić, czy niania jest zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w art. 50 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Tylko taka umowa daje bowiem podstawę do wystąpienia o zasiłek opiekuńczy w razie choroby osoby, z którą umowa została zawarta. Każda inna forma „zatrudnienia” niani w celu opieki nad dzieckiem takiego prawa nie daje, np. babcia, sąsiadka, koleżanka, a więc każda osoba wynajęta prywatnie, bez zawartej umowy, o której mowa wyżej.

Niezbędne dokumenty

W celu udokumentowania choroby niani rodzic dziecka występujący z roszczeniem o wypłatę zasiłku opiekuńczego powinien przedstawić wymagane dokumenty. Są nimi:

• złożone w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS oświadczenie ubezpieczonego o chorobie niani oraz
• wydruk zaświadczenia lekarskiego lub kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym
  z systemu teleinformatycznego albo kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego na zwykłym druku, stwierdzające niezdolność do pracy niani, potwierdzone przez ubezpieczonego za zgodność z oryginałem – w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, sprawującej opiekę nad dzieckiem.

Zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku, stwierdzające niezdolność do pracy niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, sprawującej opiekę nad dzieckiem, powinno zawierać:

• imię, nazwisko i PESEL niani lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL,
• okres orzeczonej niezdolności do pracy,
• pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

Ponadto konieczne jest złożenie wniosku o zasiłek opiekuńczy na druku ZUS Z-15A.

Do uzyskania prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem w przypadku choroby niani muszą zostać spełnione pozostałe warunki dotyczące:

• niewykorzystania limitu wypłaty zasiłku, tj. 60 dni w roku kalendarzowym oraz
• braku innych członków rodziny, którzy mogą zaopiekować się dzieckiem.

Przypomnijmy, że za członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, w rozumieniu art. 34 ustawy chorobowej, mogącego zapewnić opiekę nie uważa się:

• osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
• osoby chorej,
• osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie,
• osoby prowadzącej gospodarstwo rolne,
• pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie,
• osoby prowadzącej działalność pozarolniczą,
• osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona sprawowania opieki.

Podstawa prawna

• Art. 32 ust. 1 pkt 1a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 645).
• Art. 50 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 tekst jedn.: (Dz.U. z 2016 r. poz. 157 ze zm.).
• § 29 ust. 1 pkt 4 i ust. 3 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 87).

Renata Tonder, specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych

Zastanawiasz się, jak prawidłowo przygotować dokumentację ubezpieczeniową?
Skorzystaj z praktycznych wskazówek dot. rozliczeń z ZUS, zawartych w „Ubezpieczeniach społecznych w praktyce” i prowadź dokumentację ZUS w 100% poprawnie!
www.ubezpieczeniaspoleczne.wip.pl