Otrzymaliśmy informację, że nasz pracownik podczas urlopu wypoczynkowego uległ wypadkowi i zmarł. Pracownik powinien otrzymać bieżące wynagrodzenie oraz ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Czy od tych przychodów należne są składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne?

Nie należy opłacać składek od tych przychodów, ponieważ nie stanowią one już przychodów ze stosunku pracy, lecz są przychodami z praw majątkowych.

Pracownik podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy.

Śmierć pracownika – obowiązki pracodawcy jako płatnika składek

Pracodawca po śmierci pracownika ma obowiązek wyrejestrować go z ubezpieczeń. W tym celu składa druk ZUS ZWUA. Za miesiąc, w którym nastąpiła śmierć pracownika pracodawca jest zobowiązany złożyć imienny raport miesięczny ZUS RCA, w którym w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wykazuje wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek, jakie zostało fizycznie wypłacone pracownikowi lub postawione do dyspozycji pracownika, przez co należy rozumieć przelanie środków na rachunek bankowy pracownika.

Jeżeli nie wypłacono pracownikowi wynagrodzenia, w złożonym raporcie trzeba wykazać zerową podstawę wymiaru i zerowe kwoty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Ważne: Zgodnie z art. 63¹ § 1 Kodeksu pracy z dniem śmierci pracownika prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą, w równych częściach, na małżonka zmarłego oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej na podstawie przepisów ustawy emerytalnej, a w przypadku braku takich osób prawa te wchodzą do spadku. Przez prawa majątkowe należy rozumieć zarówno wynagrodzenie za przepracowany miesiąc, które nie zostało wypłacone pracownikowi, jak i inne świadczenia, takie jak premie, nagrody czy ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Kto jest uprawniony do renty rodzinnej

Zgodnie z art. 67 ustawy emerytalnej osobami uprawnionymi do renty rodzinnej są:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:
• do ukończenia 16 lat,
• do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat (prawo do renty przedłuża się do ukończenia ostatniego roku studiów, jeśli 25. rok życia został osiągnięty w tym czasie);
• bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w wymienionych wcześniej okresach;
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej – jeżeli spełniają warunki wymienione w poprzednim punkcie, a ponadto zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika (chyba że śmierć była następstwem wypadku) oraz nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją – jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo pracownik lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;
• rodzice, w tym ojczym, macocha i osoby przysposabiające – jeżeli przed śmiercią pracownik przyczyniał się do ich utrzymania i spełniają warunki stawiane wdowie lub wdowcowi po zmarłym pracowniku.

Świadczenia po zmarłym = przychody z praw majątkowych

Wszystkie świadczenia po zmarłym pracowniku nie stanowią już przychodów ze stosunku pracy, lecz są przychodami z praw majątkowych. W związku z tym, że nie są to przychody ze stosunku pracy, od takich należności nie powinny być naliczane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wypłacając ten przychód członkom najbliższej rodziny, pracodawca ma obowiązek pobrania i odprowadzenia do urzędu skarbowego zaliczki na podatek.

Ważne: Jeżeli zmarły pracownik nie miał członków rodziny uprawnionych do uzyskania renty rodzinnej, pozostałe po nim należności wchodzą do masy spadkowej. Pracodawca wypłaci należności po zmarłym pracowniku spadkobiercom, wskazanym w sądowym postanowieniu o nabyciu spadku lub notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia. Wynagrodzenie to powinno zostać wypłacone bez potrącania podatku.

Odprawa pośmiertna

Należy podkreślić, że małżonkowi i innym osobom uprawnionym do renty rodzinnej według ustawy emerytalnej przysługuje odprawa pośmiertna. Jej wysokość jest uzależniona od stażu pracy zmarłego u danego pracodawcy i wynosi:

• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
• trzymiesięczną pensję, jeżeli podwładny był zatrudniony co najmniej 10 lat,
• sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli osoba pracowała co najmniej 15 lat.

Odprawa przysługuje w częściach równych dla wszystkich uprawnionych. Jeżeli jednak po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, to dostanie on tylko jej połowę.

Odprawa nie będzie przysługiwała, jeżeli pracownik był objęty ubezpieczeniem na życie, a odszkodowanie dla rodziny z tytułu śmierci pracownika nie jest niższe niż wysokość odprawy. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy, pracodawca wypłaca rodzinie różnicę między tymi świadczeniami.

Odprawa pośmiertna jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych, co wynika z art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podstawa prawna:

• art. 13 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 266).

Andrzej Radzisław
radca prawny, specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych

Zastanawiasz się, jak prawidłowo przygotować dokumentację ubezpieczeniową? Skorzystaj z praktycznych wskazówek dot. rozliczeń z ZUS, zawartych w „Ubezpieczeniach społecznych w praktyce” i prowadź dokumentację ZUS w 100% poprawnie!
www.ubezpieczeniaspoleczne.wip.pl

Polecamy najbliższe szkolenia

TYTUŁ I MIEJSCE SZKOLENIA	TERMIN I CENA
PRACODAWCA W 2025 ROKU – KADRY I PŁACE. Wynagrodzenia 2024/2025 r. pracowników i zleceniobiorców oraz aktualne interpretacje zmian w prawie pracy Stacjonarne      Zakopane	08.12.2024         10.12.2024         3100.00 + VAT 2590 + VAT
Lista płac 2024/2025 – naliczanie wynagrodzeń od podstaw Stacjonarne      Łódź	10.12.2024         10.12.2024   680.00 + VAT
Wynagrodzenia 2024/2025 r. pracowników i zleceniobiorców Stacjonarne      Rzeszów	10.12.2024         10.12.2024   680.00 + VAT
Naliczanie wynagrodzeń 2024/2025 r. Stacjonarne      Wrocław	12.12.2024         12.12.2024   720.00 + VAT
Obowiązki pracodawców na przełomie 2024/2025 roku. Stacjonarne      Gdańsk	13.12.2024         13.12.2024   680.00 + VAT