Obecny rok szykuje wiele zmian w zakresie prawa pracy, które będą miały bezpośredni wpływ zarówno na pracodawców jak i pracowników. Dotyczyć one będą płacy minimalnej, kwestii pracy zdalnej, zrównania zarobków kobiet i mężczyzn, nowych kar dla pracodawców czy oskładkowania i zgłaszania umów cywilnoprawnych.
Pierwszą ze zmian jest wysokość pensji minimalnej. Wzrasta ona do 2800 zł brutto, tym samym o 142 zł netto dla pracownika. Nie w każdym przypadku pracodawca – w związku z tą zmianą – będzie musiał aneksować umowę o pracę. Jeśli bowiem w ramach umowy nie podana jest określona kwota, a strony ustaliły wysokość wynagrodzenia jako „minimalne wynagrodzenie” nie ma takiej konieczności. Wzrost płacy minimalnej wpływa na stawkę godzinową, która od stycznia 2021 wynosi już 18,30 zł brutto.
Drugą ważną zmianą jest wprowadzenie kar dla pracodawcy, które obowiązują już od 1 grudnia 2020 r. Kary te dotyczą tych pracodawców, którzy zatajają wysokość wynagrodzenia lub zatrudniają „na czarno” osoby uchylające się od płacenia alimentów. Obejmuje to „alimenciarzy” którzy zalegają z tym świadczeniem powyżej 3 miesięcy. Kara dla pracodawcy jest dotkliwa i jej wynosi do 45 tysiąca złotych.
Pandemia SARS-CoV-2 bezpośrednio wpłynęła na sposób świadczenia pracy i jej formę, przyniosła konieczność większej troski o zdrowie. Pracując w biurze pracodawcy wprowadzali – zgodnie z wytycznymi GIS – procedury weryfikacji stanu zdrowia w celu zapobiegania zarażeniu wirusem. Na podstawie art. 17 Specustawy w sprawie przeciwdziałania COVID-19 GIS ma uprawnienia, w ramach których może wydawać wytyczne i nakładać obowiązki na pracodawcę w formie decyzji administracyjnej. Na podstawie takiej decyzji pracodawcy byli zobowiązani do określonych działań – zbierania czy przekazywania danych o stanie zdrowia. Jednym z podstawowych było prowadzenie ankiet i mierzenie temperatury. Takie działanie nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi przepisami, w tym RODO. Przesłanki, które legalizują takie działanie na gruncie ochrony danych osobowych w art. 9 ust. 2 RODO.
Covid-19 sprawił, że z biur, zakładów pracy z dnia na dzień większość pracowników została przeniesiona na pracę zdalną, do własnych domów. Sytuacja ta spowodowała konieczność wprowadzenia jasnych, odgórnych zasad jak praca zdalna powinna wyglądać. Postulowane zmiany – które mają zostać wprowadzone w bieżącym roku – mają dotyczyć definicji pracy zdalnej, która mogłaby być wykonywana w całości lub części poza siedzibą pracodawcy, poza miejscem stałego świadczenia usług. Zgodnie z projektem zasady jej wykonania powinny być uzgodnione w porozumieniu, poleceniu czy regulaminie. Świadczenie pracy zdalnej zdefiniowanej w taki sposób wiązałoby się z ustaleniem ekwiwalentu przy użytkowaniu sprzętu własnego albo sposobu kontroli wykonywanej racy. Postulowane jest również, aby pracownik – zanim rozpocznie taką pracę – oświadczył, że ma do tego warunki.
Kolejną planowaną zmianą jest możliwość badania trzeźwości pracownika w przypadku uzasadnionej obawy, że pracownik spożywał alkohol lub jest nietrzeźwy podczas świadczenia pracy. Ustawodawca w swoich projektach dąży również do zrównania płacy kobiet i mężczyzn, w ramach których miałoby dojść do zrównania wysokości wynagrodzenia w przypadku takiego samego stanowiska. Inną zmianą czekającą na wprowadzenie jest konieczność uzasadnienia przez pracodawcę wypowiedzenia umowy na czas określony, co wzbudza uzasadniony sprzeciw pracodawców. Pozostaje jeszcze kwestia umów zlecenia, które to miałyby być oskładkowane w pełni, niezależnie od wysokości łącznej podstawy wymiaru składek jak to ma miejsce obecnie. Głośnym projektem – który nie podlegał jeszcze pracom – było ujednolicenie wymiaru urlopu niezależnie od stażu pracy i jego wydłużenie.
Jak widać większość z postulowanych w roku 2020 zmian nie została jeszcze wprowadzona. Jednak większość z nich przeszła konsultacje i podlega pracom, co oznacza, że pozostaje to wyłącznie kwestią czasu, kiedy i dokładnie w jakiej formie znajdą się w kodeksie pracy.
Adrianna Głuchowska, ekspert z zakresu prawa pracy
