Zupełnie nieoczekiwanie pandemia podniosła rangę kompetencji w zarządzaniu ludźmi. Firmy, które mają menedżerów potrafiących zarządzać w sytuacjach kryzysowych, przygotować pracowników do zmiany i przeprowadzić przez ten trudny proces, stoją dziś na wygranej pozycji – twierdzi Małgorzata Oleszczuk, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, w rozmowie z Grażyną Raszkowską
PARP obchodzi 20-lecie swojego istnienia. Jakie są najważniejsze osiągnięcia tej instytucji? Czy rozwój polskiej przedsiębiorczości byłby możliwy bez wsparcia udzielanego właśnie w ramach działań Agencji?
Małgorzata Oleszczuk: W ciągu 20 lat PARP stała się instytucją kluczową dla rozwoju polskiej przedsiębiorczości i gospodarki. Przez te lata przekazaliśmy firmom 46 mld zł z Funduszy Europejskich i wsparliśmy ponad 30 tys. ich projektów. Firmy mogły skorzystać z kilkudziesięciu instrumentów dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych. Nasi beneficjenci zostają laureatami wielu konkursów i rankingów biznesowych. Działamy na rzecz rozwoju instytucji otoczenia biznesu. Pomagamy samorządom w budowaniu oraz unowocześnianiu infrastruktury drogowej i transportowej. Angażujemy się też w wiele innych inicjatyw. Zorganizowaliśmy udział Polski w Światowych Wystawach EXPO w Saragossie, Szanghaju, Mediolanie i Astanie. W czasie prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej w 2011 r. współorganizowaliśmy kongres CEE Innovators Summit. Przygotowaliśmy również liczne wydarzenia edukacyjne i kampanie informacyjne dla przedsiębiorców, m.in. Forum Edukacyjne MŚP, cykle konferencji „Prawo do Przedsiębiorczości” czy Startup Summer Camp. Promujemy innowatorów, łącząc świat nauki z biznesem, w konkursie „Polski Produkt Przyszłości”. Aktywnie współpracujemy z wieloma organizacjami zagranicznymi i międzynarodowymi.
Możemy być dumni z bogatej oferty szkoleniowo-doradczej dla firm. Z przyjemnością obserwuję efekty działań Centrum Rozwoju MŚP, m.in. kolejne rekordy popularności szkoleń on-line dostępnych w Akademii PARP i coraz większą liczbę usług w administrowanej przez nas Bazie Usług Rozwojowych (30 tys.). Co roku publikujemy w sieci kilkadziesiąt opracowań, raportów i poradników dla przedsiębiorców.
W grudniu PARP zorganizowała Forum Przedsiębiorczości. Jaki był główny cel tego spotkania? Czy okazało się przydatne?
Forum Przedsiębiorczości zaplanowaliśmy już na początku roku 2020. Niestety ze względu na pandemię nie mogliśmy się spotkać osobiście. Dlatego zorganizowaliśmy wydarzenie on-line. Forum było przestrzenią, w której spotkali się przedstawiciele różnych branż i profesji. Polscy i zagraniczni przedsiębiorcy, przedstawiciele otoczenia biznesu, eksperci, nasi partnerzy oraz pracownicy PARP. Na Forum wirtualnie spotkało się prawie 5,5 tys. osób. Rozmawialiśmy o funkcjonowaniu start-upów, rozwoju, innowacjach, strategiach, ekspansji zagranicznej, ale także o działaniu w sytuacji kryzysowej oraz rozwoju kompetencji i roli menedżera w organizacji. Czy spotkanie okazało się przydatne? Oczywiście. Potrzebujemy prawdziwych historii o dochodzeniu do sukcesu – słów, że nie zawsze było łatwo, ale że trudności udało się pokonać. Takie spotkania są inspirujące. Mam nadzieję, że nasze forum właśnie takie było. Często niepotrzebnie obawiamy się opowiadania o swoich sukcesach, a przecież dobrze działająca firma, nowoczesne rozwiązania czy innowacyjne wdrożenia powinny napawać nas dumą.
Pani aktywność zawodowa związana jest od początku z funduszami unijnymi. Bez tego wsparcia polska gospodarka nie byłaby w stanie osiągnąć tak wiele. Czy perspektywa unijna, która właśnie się kończy, również spełniła nasze oczekiwania? I co dalej z funduszami?
Rzeczywiście funduszami unijnymi zajmuję się od ponad 20 lat. Z przyjemnością obserwuję, w jaki sposób wpływają na polską gospodarkę. Ślady unijnego wsparcia możemy odnaleźć na każdym kroku. Przedsiębiorcy i ich pomysły nas nie zawiodły. Projekty składane w konkursach w perspektywie 2014-2020 odznaczały się wysoką innowacyjnością. To konkurencyjne produkty i usługi, które mają swoje miejsce na rynku, a przede wszystkim są przydatne dla społeczeństwa. Cechuje je świadomość problemów, które dotyczą naszej planety, oraz tych, które dotykają nas lokalnie. Pomysły na wykorzystanie środków unijnych są niezliczone i wciąż bardzo potrzebne.
Obecna perspektywa to również wielomilionowe wsparcie infrastrukturalne dla miast z Polski Wschodniej. Realizacja dużych inwestycji wspierających rozwój nowoczesnej infrastruktury transportowej przyczyniła się do poprawy stanu środowiska i życia mieszkańców. Nie możemy nie wspomnieć o naszych działaniach skierowanych do firm, które chciały wyjść na rynki zagraniczne. Wsparcie z programów, które prowadzimy, pozwoliło m.in. wypromować wiele polskich marek produktowych. Skala zainteresowania rodzimych firm tego typu ofertą jest bardzo duża. Wiemy, że dzięki niej polscy przedsiębiorcy stają się bardziej konkurencyjni i atrakcyjni, a przez to napędzają naszą gospodarkę. Zarys nowych programów będzie spójny z wytycznymi Komisji Europejskiej w zakresie priorytetowych obszarów inwestycyjnych na lata 2021–2027 określonych w „Sprawozdaniu krajowym – Polska 2019”. W dokumencie zwrócono uwagę na wzrost konkurencyjności i umiędzynarodowienia polskich firm oraz rozwój kadr. To kwestie, które zawsze były dla nas bardzo istotne i zgodne z naszymi obserwacjami dotyczącymi potrzeb przedsiębiorstw. Będziemy kontynuować wsparcie MŚP w obszarach, które już tradycyjnie kojarzą się z naszą działalnością. Nadal musimy dbać o rozwój potencjału innowacyjnego naszych firm, m.in. poprzez projekty wspierające generowanie innowacyjnych pomysłów, współpracę nauki z biznesem oraz rozwój start-upów. Warto, by znalazły się w nowych programach. Chcielibyśmy także, aby w latach 2021–2027 mocniej zaakcentowane było wsparcie publiczne dla klastrów.
PARP „od zawsze” stawia na edukację przedsiębiorców, ma wiele programów dedykowanych właśnie tej aktywności. Na jakie szczególnie warto obecnie zwrócić uwagę? Co może być przydatne w sytuacji kryzysu COVID-19 i czasu, który miejmy nadzieję już wkrótce nastąpi, czyli odbudowy wielu branż i sektorów?
Wiedząc, że w tym czasie przedsiębiorcy oczekują stabilności i wsparcia, włożyliśmy dużo wysiłku, żeby zmienić swoje procesy oraz dostosować ofertę do potrzeb klientów. Uważnie przyglądamy się sytuacji gospodarczej i następstwom pandemii. Mamy świadomość, że wielu przedsiębiorców z sektora MŚP odczuje dotkliwie skutki obecnego kryzysu gospodarczego. Dzięki rozmowom z przedstawicielami branż wiemy, że pandemia postawiła przedsiębiorców w sytuacji, która wymaga wielu zmian w prowadzonych biznesach – stosowanych narzędziach i modelach biznesowych. Dlatego wspólnie z Sektorowymi Radami ds. Kompetencji, Ministerstwem Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej zdiagnozowaliśmy najpilniejsze potrzeby poszczególnych branż W efekcie powstała oferta specjalnych szkoleń i doradztwa – „Kompetencje dla sektorów – zadanie COVID-19”. Ich wspólnym mianownikiem są zagadnienia związane z efektywną pracą zdalną i zarządzaniem kryzysowym. Wiele szkoleń poświęconych jest również odpowiedniemu korzystaniu z dostępnych technologii. Według nas kluczowym obszarem w obliczu walki z kryzysem jest wparcie kadry menedżerskiej, której decyzje bezpośrednio warunkują przetrwanie i rozwój firm. Mając to na uwadze, kontynuujemy program „Akademia Menedżera MŚP”, którego celem jest poprawa standardów zarządzania przedsiębiorstwem, w tym zasobami ludzkimi. Przygotowujemy się do kolejnej edycji Akademii Menedżera Innowacji – programu, do którego zapraszamy zespoły pracowników z firm przygotowujących się do wdrożenia innowacyjnych rozwiązań i chcących skorzystać ze wsparcia doradców, mentorów, a także zdobyć wiedzę na temat zarządzania procesem innowacyjnym. Wsparcie oferowane w ramach „Systemu wczesnego ostrzegania MŚP w okresowych trudnościach” czy programu „Nowy start” może pomóc zniwelować negatywne skutki pandemii i odbudować pewność siebie w realizacji nowych wyzwań przedsiębiorcom doświadczającym okresowych trudności. Cieszy to, że nasza oferta spotyka się z bardzo dobrym odbiorem. Mimo pandemii wiele działań prowadzonych przez PARP bije rekordy popularności. Tak jak nasza „Akademia PARP” platforma e-learningowa z bezpłatnymi kursami on-line z takich obszarów jak: finanse, marketing, prawo czy zarządzanie – aktualizowane wraz ze zmianami, których jesteśmy świadkami.
Często HR, czyli zarządzanie ludźmi w organizacji, postrzegane jest jako to mniej istotne, tzw. miękkie zarządzanie, w którym dominują kobiety. Jak bardzo pani zdaniem może się teraz zmienić to podejście? Gospodarka potrzebować przecież będzie nowych liderów, którzy swoją rolę widzą nie tylko przez pryzmat uzyskiwania świetnych wyników finansowych. W czym PARP może tu być pomocna?
Myślę, że zupełnie nieoczekiwanie pandemia podniosła rangę kompetencji w zarządzaniu ludźmi. Firmy, które mają menedżerów potrafiących zarządzać w sytuacjach kryzysowych, przygotować pracowników do zmiany i przeprowadzić przez ten trudny proces, stoją dziś na wygranej pozycji. Obecnie umiejętność miękkiego zarządzania jest bardzo pożądana. Natomiast myśląc o biznesie, coraz trudniej mówić o obszarach typowo kobiecych. Zmiany można zobaczyć przez pryzmat postaw przedsiębiorczych Polaków. W ostatnim międzynarodowym badaniu „Global Entrepreneurship Monitor”, w którego powstanie zaangażowana jest również PARP, udział Polek i Polaków dostrzegających szanse biznesowe w swoim otoczeniu jest niemal identyczny (88 proc. dla mężczyzn i 87 proc. dla kobiet). Wzrasta też zaangażowanie pań w biznes. Luka płci obliczona jako różnica między odsetkiem młodych firm prowadzonych przez kobiety i mężczyzn osiągnęła w 2019 r. historycznie niski wynik na poziomie 0,6 proc. – z niewielką korzyścią dla mężczyzn. Jeszcze w 2018 r. było to 1,6 proc., a w 2016 r. – 4,4 proc. Nasze wyniki znajdują potwierdzenie w innych badaniach. W ostatniej edycji rankingu Mastercard Index of Women Entrepreneurs (MIWE) Polska awansowała na 5. miejsce pod względem warunków do prowadzenia biznesu przez kobiety (z pozycji 16. w 2019 r.). To się nie bierze znikąd. Mamy w Polsce świetne organizacje wspierające przedsiębiorcze kobiety. My też akcentujemy to w naszych programach. W tym roku przeprowadziliśmy konkurs „Schemat małych grantów dla kobiet” finansowany z funduszy norweskich, który dotyczy rozwoju firm przez innowacje. Inicjatywa cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Jestem bardzo ciekawa tych projektów. Po ich realizacji zamierzamy promować rozwojowe firmy prowadzone przez kobiety. Z badań wiemy, że opinia publiczna chciałaby wiedzieć więcej o tym, co się w Polsce biznesowo udaje i kim są innowatorzy, którzy stoją za tymi sukcesami.
Natomiast rzeczywiście działy HR mają w obecnych czasach bardzo dużo wyzwań związanych z narzędziami i wiedzą na temat tego, jak pracować, zarządzać i motywować pracowników na odległość – jak stworzyć środowisko pracy na miarę tych trudnych czasów (w wymiarze technologicznym i społecznym), uwzględniające problematykę przekwalifikowania pracowników, rozwój nowych umiejętności oraz skuteczną współpracę w zespołach zróżnicowanych kompetencyjnie i wiekowo. To są dziś kluczowe potrzeby w wielu branżach. To odpowiedzialność i kobiet, i mężczyzn. Do tej problematyki nawiązują wspomniane przeze mnie konkursy „Kompetencje dla sektorów”. Jednocześnie wciąż pracujemy nad programami odpowiadającymi na te wyzwania w perspektywie 2021–2027.
Rozmawiała Grażyna Raszkowska, Gazeta Prawna
