W Polsce prace nad ustawą wdrażającą dyrektywę chroniącą sygnalistów jeszcze trwają.

Obowiązki ochrony osób zostały nałożone dyrektywą UE 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii – jest postanowienia obowiązują od 17 grudnia 2021 r.

Zgodnie z przepisami unijnymi ochroną są objęte m.in. osoby zatrudnione w instytucjach publicznych lub w prywatnych albo utrzymujące stały kontakt z organizacją w związku ze swoją działalnością zawodową. Według dyrektywy sygnaliści pełnią kluczową rolę w ujawnianiu naruszeń ale często rezygnują ze zgłaszania swoich zastrzeżeń z obawy przed działaniami odwetowymi. W związku z tym w coraz większym stopniu uznaje się, zarówno na poziomie unijnym, jak i międzynarodowym, znaczenie zapewnienia zrównoważonej i skutecznej ochrony sygnalistów.

Dyrektywa unijna za naruszenie prawa uznaje działania niezgodnie z prawem lub mające na celu obejście prawa m.in. w zakresie zamówień publicznych, usług produktów i rynków finansowych, zapobieganie praniu pieniędzy, bezpieczeństwa produktów, transportu, ochrony środowiska, ochrony zdrowia, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci teleinformatycznych, interesów finansowych oraz rynku wewnętrznego UE.

Dyrektywa wskazuje, że osoby kwalifikują się do objęcia ochroną pod warunkiem, że miały uzasadnione podstawy, by sądzić, że będące przedmiotem zgłoszenia informacje są prawdziwe i mieszczą się w zakresie naruszeń wymienionych w dyrektywie.

Pracodawcy powinni zweryfikować czy mają obowiązek wdrożenia procedury dotyczącej ochrony sygnalistów już teraz czy później. Obowiązek ten dotyczy wszystkich podmiotów z sektora publicznego i prywatnego.

W oparciu o projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów podmioty zatrudniające minimum 50 osób i nie więcej jak 249 będą miały obowiązek wdrożenia procedury ochrony osób zgłaszających naruszenie dopiero od 17 grudnia 2023 r.

Nie do końca jednak wiadomo jaka będzie definicja pracownika i czy ochrona obejmie także zleceniobiorców? Obecny projekt ustawy wskazuje, że ilekroć w ustawie mowa jest o pracowniku należy przez to rozumieć pracownika w rozumieniu ustawy Kodeks pracy oraz pracownika tymczasowego w rozumieniu ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
Krajowe przepisy o ochronie sygnalistów są jeszcze na etapie legislacyjnym i nie wiadomo kiedy zostaną zakończone.

Lidia Rubińska, Konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO