Strony mogą dokonać wyboru prawa właściwego dla zawartej umowy o pracę.
W przypadku zatrudnienia polskiego rezydenta, który będzie świadczył pracę za granicą pojawia się pytanie, które państwo będzie właściwe dla umów o pracę. W praktyce występują przypadki, że jeśli polski pracodawca zatrudnia pracownika i będzie on wykonywał pracę za granicą to pracownik podlega polskiemu kodeksowi pracy. Jednak nie zawsze tak musi być.
W tym zakresie znajdują zastosowanie przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I). Na mocy art. 3 rozporządzenia umowa podlega prawu wybranemu przez strony. Strony mogą wybrać prawo właściwe dla całej umowy lub tylko do jej części.
Przepisy rozporządzenia mają zastosowanie także do umów o pracę. Zgodnie z art. 8 omawianych przepisów indywidualna umowa o pracę podlega prawu wybranemu przez strony zgodnie z art. 3. Taki wybór prawa nie może jednak prowadzić do pozbawienia pracownika ochrony przyznanej mu na podstawie przepisów, których nie można wyłączyć w drodze umowy, na mocy prawa, jakie, w przypadku braku wyboru, byłoby właściwe zgodnie z ust. 2, 3 i 4 niniejszego artykułu.
Jeżeli strony nie dokonały wyboru prawa właściwego dla indywidualnej umowy o pracę, umowa podlega prawu państwa, w którym pracownik świadczy pracę w wyniku wykonywania umowy o pracę. Za zmianę państwa, w którym zazwyczaj świadczona jest praca, nie uważa się tymczasowego zatrudnienia w innym państwie.
Jeśli nie można ustalić prawa właściwego to umowa podlega prawu państwa, w którym znajduje się przedsiębiorstwo, za pośrednictwem którego zatrudniono pracownika. Jeżeli ze wszystkich okoliczności wynika, że umowa wykazuje ściślejszy związek z państwem innym niż państwo, w którym wykonywana jest praca albo znajduje się przedsiębiorstwo to stosuje się prawo tego innego państwa.
Z umową o pracę wiąże się miejsce opodatkowania i oskładkowania wynagrodzenia. Jeżeli pracownik mieszka na stałe w Polsce to podatek od wynagrodzenia za pracę będzie płacony w Polsce. W zakresie składek ubezpieczeniowych mogą mieć zastosowanie przepisy rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, jeśli pracownik świadczy pracę w innym kraju UE. Na jego podstawie osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, w którym praca jest wykonywana. Jeśli jednak pracownik chciałby aby jego dochody z pracy były oskładkowane w Polsce to pracodawca powinien wystąpić do ZUS o zaświadczenie A1.
Podsumowując wskazane przepisy oznaczają, że w sprawach pracowniczych do umów o pracę, m.in. w sporach wynikających z prawa pracy zastosowanie mogą mieć przepisy państwa ustalone przez strony. W przypadku składek ubezpieczeniowych obowiązuje zasada terytorialności, a więc składki są płacone w tym państwie w którym jest wykonywana praca, chyba, że pracodawca postara się o zaświadczenie A1. Uzyskanie zaświadczenia A1 pozwala oskładkować dochody pracownika w Polsce. Natomiast o miejscu opodatkowania dochodów z pracy decyduje rezydencja podatkowa pracownika i właściwa umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Według polskich przepisów podatkowych jeśli pracownik na stałe mieszka w Polsce to jego wynagrodzenie będzie opodatkowane w Polsce.
Lidia Rubińska, Konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO
