Uprawnienia do emisji CO2 można nabyć nieodpłatnie lub odpłatnie na specjalnej giełdzie.
Niezależnie od sposobu nabycia uprawnień do emisji dwutlenku węgla (CO2) nabywca ponosi koszty związane z przyznaniem tych uprawnień, tj. opłatę za wydane uprawnienia albo cenę zakupu uprawnień na aukcji pierwotnej lub w obrocie wtórnym.
Wytwórcy energii cieplnej mogą zaliczyć wydatki na nabycie prawa do emisji CO2 do kosztów uzyskania przychodów. Organy skarbowe nie traktują uprawnień do emisji CO2 jako wartości niematerialnych i prawnych wobec tego nie stosuje się do nich przepisów o amortyzacji.
W ocenie organów skarbowych wydatki związane z nabyciem uprawnień do emisji gazów cieplarnianych wykazują bezpośredni związek z przychodami uzyskiwanymi z działalności prowadzonej przez podmiot, który takie gazy emituje. Jako moment rozpoznania kosztów uzyskania przychodów organy skarbowe przyjmują moment umorzenia praw do emisji CO2. Momentem, w którym dochodzi do poniesienia koszu uzyskania przychodu jest moment, w którym ostatecznie dochodzi do rozliczenia nabytych uprawnień, a więc wtedy gdy uprawnienia do emisji zostaną umorzone. Z kolei momentem umorzenia uprawnień jest wykorzystanie (rozwiązanie) rezerwy, która wcześniej została na ten cel utworzona i odpowiednio zaewidencjonowana przez podatnika.
W konsekwencji wartość nabytych uprawnień do emisji CO2 jest kosztem, bez którego podatnik nie mógłby prowadzić podstawowej działalności. Wobec tego wydatki te powinny zostać powiązane z konkretnymi przychodami, których wygenerowanie nie byłoby możliwe bez poniesienia wydatków na uprawnienia do emisji CO2 i powinny stanowić koszt bezpośrednio związany z osiąganymi przez podatnika przychodami.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z dnia 5 stycznia 2024 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.653.2023.1.DK wskazuje, że „wydatki poniesione na nabycie uprawnień do emisji przeznaczonych do umorzenia, związane są w sposób bezpośredni z przychodami uzyskiwanymi z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Wobec tego, wydatki te stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 4 CIT. Oznacza to, że (…) spółka dla celów podatkowych powinna rozpoznawać koszty zakupu uprawnień do emisji, w roku podatkowym w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.”
Odmienne stanowisko prezentuje Naczelny Sąd Administracyjny. Zdaniem Sądu celem nabywania uprawnień do emisji gazów cieplarnianych jest zapewnienie możliwości funkcjonowania firmy oraz możliwość prowadzenia działalności gospodarczej jako całości co sprawia, że koszt nabycia uprawnień do emisji CO2 powinien być kwalifikowany jako koszt uzyskania przychodów pośrednio związany z przychodami.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 kwietnia 2023 r., sygn. II FSK 2533/20 potwierdza, że „wydatki na nabycie uprawnień do emisji gazów cieplarnianych są kosztami uzyskania przychodów innymi niż bezpośrednio związane z przychodami. W konsekwencji wydatki te powinny być rozpoznawane jako koszty uzyskania przychodów według zasad określonych w art. 15 ust. 4d i ust. 4e u.p.d.o.p.”
Lidia Rubińska, Konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO
